Na Śląsku mało które danie budzi tyle emocji, co krupniok popularny również w Zabrzu. Nie każdy jest jego fanem, ale ci, którzy go pokochali, nie wyobrażają sobie bez niego śląskiej kuchni. To nic innego jak regionalna wersja kaszanki, przygotowana z kaszy gryczanej, podrobów i krwi, doprawiona solidną porcją majeranku i czosnku. Krupniok od wieków stanowił jedno z podstawowych dań górników i robotników – sycący, kaloryczny, idealny na ciężką pracę.
Choć kiedyś był prostym, domowym wyrobem, dziś można znaleźć go zarówno w wiejskich masarniach, jak i na talerzach najlepszych śląskich restauracji. Można go jeść na wiele sposobów: podsmażony na patelni, upieczony w piekarniku, a nawet grillowany. Świetnie komponuje się z kwaśnymi dodatkami, takimi jak kapusta kiszona czy ogórki, ale równie dobrze smakuje po prostu z pajdą chleba i musztardą.
Jeśli chcesz spróbować swoich sił w przygotowaniu prawdziwego domowego krupnioka prosto z Zabrza, oto przepis, który pozwoli Ci odtworzyć autentyczny śląski smak!
Jak zrobić domowy krupniok?
Co będzie potrzebne?
Czas przygotowania: ok. 3 godziny
Porcja: ok. 3 kg krupnioka
Składniki:
- 1 kg kaszy gryczanej
- 500 g podrobów (wątroba, płuca, serca wieprzowe)
- 500 g tłustego podgardla lub boczku
- 1,5 litra krwi wieprzowej (do kupienia w dobrych masarniach)
- 2 duże cebule
- 5 ząbków czosnku
- 2 łyżki majeranku
- 1 łyżeczka mielonego pieprzu
- 1 łyżeczka soli
- 1 łyżeczka kminku
- 2 liście laurowe
- 5 ziaren ziela angielskiego
- naturalne jelita wieprzowe (ok. 2 metry)
Jak przygotować krupnioka?
1. Gotowanie kaszy
Kaszę gryczaną ugotuj na sypko w osolonej wodzie. Odstaw do przestygnięcia.
2. Gotowanie podrobów
Podroby dokładnie wypłucz, włóż do garnka, zalej wodą i dorzuć liście laurowe oraz ziele angielskie. Gotuj na wolnym ogniu przez ok. 1,5 godziny, aż staną się miękkie. Następnie wyjmij je z wywaru, ostudź i drobno posiekaj lub zmiel w maszynce do mięsa.
3. Przygotowanie tłuszczu i przypraw
Boczek lub podgardle pokrój w kostkę i podsmaż na patelni, aż wytopi się tłuszcz. Dodaj drobno posiekaną cebulę i smaż, aż się zeszkli. Dodaj przeciśnięty przez praskę czosnek, majeranek, kminek, pieprz i sól. Wymieszaj i odstaw do ostygnięcia.
4. Łączenie składników
Do dużej miski wsyp ugotowaną kaszę, dodaj posiekane podroby, podsmażoną cebulę z tłuszczem oraz przyprawy. Na koniec wlej krew wieprzową i dokładnie wymieszaj, aby masa była jednolita. Jeśli jest zbyt gęsta, możesz dodać trochę wywaru z gotowania podrobów.
5. Nadziewanie jelit
Jelita wieprzowe namocz w letniej wodzie, a następnie dokładnie wypłucz. Za pomocą maszynki do mięsa z nakładką do kiełbas lub lejka nadziej je przygotowaną masą, formując batony o długości ok. 20 cm.
6. Parzenie krupnioka
Gotowe krupnioki włóż do garnka z gorącą wodą (ok. 80°C, nie może wrzeć!). Parz je przez 30–40 minut, uważając, aby się nie rozpadały. Następnie wyjmij i odstaw do ostygnięcia.
Jak podawać krupnioka?
- Podsmażony – najlepszy sposób! Pokrój na plasterki i usmaż na chrupiąco na patelni.
- Pieczony – włóż do piekarnika nagrzanego do 180°C na 15 minut – skórka stanie się lekko chrupiąca.
- Z kapustą kiszoną – klasyczna śląska kombinacja. Krupniok i duszona kapusta to duet doskonały!
- Na chlebie z musztardą – jeśli chcesz spróbować go w wersji prostej, podaj na kromce chleba z ostrą musztardą.
- Z ziemniakami i cebulą – ugotowane ziemniaki z podsmażoną cebulką to idealny dodatek do krupnioka.
Czy można zrobić krupnioka w wersji mniej kontrowersyjnej?
Jeśli nie jesteś fanem krwi wieprzowej, ale chcesz spróbować śląskiej kuchni, możesz zrobić wersję bez krwi – będzie to bardziej klasyczna kaszanka, ale wciąż zachowa śląski charakter! Wystarczy zwiększyć ilość boczku i podrobów, aby masa była odpowiednio wilgotna.
Krupniok – duma śląskiej kuchni
Nie bez powodu krupniok znalazł się na Liście Produktów Tradycyjnych – to danie, które przez lata było podstawą śląskiej diety i przetrwało do dziś, nadal budząc zachwyt (lub kontrowersje). Dla jednych to przysmak, dla innych wyzwanie kulinarne – ale jedno jest pewne: krupniok to kwintesencja śląskiej tradycji i Zabrza!
